Phú Yên: Kỷ niệm 60 năm Ngày Đồng khởi Hòa Thịnh (22/12/1960 - 22/12/2020)

Sáng ngày 22/12/2020, tại Khu di tích lịch sử cấp quốc gia Đồng khởi Hòa Thịnh (xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa), Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày Đồng khởi Hòa Thịnh (22/12/1960 - 22/12/2020). Tham dự Lễ kỷ niệm có đồng chí Phạm Đại Dương, Bí thư Tỉnh ủy; các đồng chí trong Ban thường vụ Tỉnh ủy, Thường trực HĐND, UBND, UBMTTQ Việt Nam tỉnh; các đồng chí nguyên lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ; đại diện Mẹ Việt Nam Anh hùng; lãnh đạo các cơ quan Đảng, các sở, ban, ngành, đoàn thể, địa phương, lực lượng vũ trang tỉnh và đoàn viên thanh niên.

Tại Lễ kỷ niệm, Bí thư Tỉnh ủy Phạm Đại Dương đã đọc Diễn văn ôn lại chặng đường lịch sử vẻ vang, hào hùng của phong trào Đồng khởi Hòa Thịnh.

Trong những năm 1954 - 1960, phong trào cách mạng ở miền Nam nói chung, Phú Yên nói riêng gặp muôn vàn khó khăn. Trong khi nhân dân cả nước tha thiết mong chờ ngày thống nhất đất nước bằng giải pháp hòa bình thì Mỹ - Diệm liên tiếp mở các chiến dịch lớn trả thù những người kháng chiến, thẳng tay thực hiện cái gọi là “quốc sách tố cộng, diệt cộng”. Đặc biệt, Ngô Đình Diệm cho ra đời Luật 10/59, đưa máy chém đi khắp nơi, đặt những người cộng sản ra ngoài vòng pháp luật.

Trước tình hình đó, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 15 (tháng 1/1959) do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì tại Hà Nội đã xác định nhiệm vụ cơ bản của cách mạng miền Nam Việt Nam là giải phóng miền Nam. Nhiệm vụ trước mắt là đánh đổ tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm, tay sai của đế quốc Mỹ. Sau khi được học tập và quán triệt Nghị quyết 15, phong trào cách mạng ở Phú Yên, nhất là huyện Tuy Hòa 1 có những chuyển biến tích cực. Tỉnh ủy đã chỉ đạo Huyện ủy Tuy Hòa 1 phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền và quyết định lấy xã Hòa Thịnh làm địa điểm phát động nhân dân đồng khởi, mở đầu cho phong trào giải phóng nông thôn, đồng bằng toàn tỉnh.

Đúng 19 giờ ngày 22/12/1960, lực lượng tham gia Đồng khởi bắt đầu hành quân từ dốc Đá Ngó, hốc Cây Quăng, Đá Chồng, Hòn Chuối ra đến gò Mả Vôi thôn Phú Hữu, rồi chia thành ba cánh tiến đến trụ sở xã, nổ súng đánh vào trung đội dân vệ, bắt tên Phó Đại diện giao nộp con dấu, giấy tờ, tài liệu... Do được vận động từ trước, nên khi nghe tiếng súng nổ ở trung tâm xã, hàng nghìn quần chúng từ các hướng đổ ra đường, mang theo gậy gộc, giáo mác kéo về trụ sở xã tại Mỹ Xuân dự mít-tinh biểu dương tinh thần anh dũng của đồng bào không sợ hiểm nguy, hưởng ứng lời kêu gọi của cách mạng đứng lên lật đổ chính quyền độc tài Ngô Đình Diệm. Hòa Thịnh trở thành xã đầu tiên của đồng bằng khu V do chính quyền cách mạng làm chủ. Đúng 3 giờ sáng, ngày 23-12-1960, cuộc mít-tinh kết thúc cũng là lúc lực lượng vũ trang hành quân tỏa ra các thôn chung quanh, nhân dân chia làm nhiều hướng trở về.

Từ cuộc Đồng khởi Hòa Thịnh, lực lượng cách mạng tiếp tục diệt ác, phá kèm ở các xã Hòa Đồng, Hòa Tân, Hòa Mỹ, Hòa Hiệp; vùng giải phóng của tỉnh Phú Yên mở rộng với trên 20.000 dân, phong trào sản xuất nuôi quân, đóng góp ủng hộ cách mạng phát triển hơn bao giờ hết. Cũng từ Đồng khởi Hòa Thịnh, hàng ngàn thanh niên của Phú Yên tình nguyện gia nhập bộ đội giải phóng, thoát ly vào căn cứ, đi khắp các chiến trường Khánh Hòa, Đắk Lắk làm nhiệm vụ chống Mỹ, ngụy, cứu nước.

Đồng khởi Hòa Thịnh là cuộc đồng khởi đầu tiên ở một xã vùng đồng bằng Phú Yên đã giành thắng lợi nhanh gọn; là bước đột phá làm rung chuyển bộ máy thống trị ở cơ sở nông thôn của địch, cổ vũ mạnh mẽ khí thế cách mạng nổi dậy của nhân dân trong tỉnh, tiến đến đấu tranh giải phóng tỉnh Phú Yên. Đồng khởi Hòa Thịnh cũng là điểm mở đầu cho phong trào giải phóng các tỉnh đồng bằng Khu V, góp phần vào công cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước”...

Sau Lễ kỷ niệm các đồng chí đại biểu cùng cán bộ và nhân dân các địa phương tham quan Khu di tích lịch sử cấp quốc gia Đồng khởi Hòa Thịnh (Đây là khu di tích lịch sử được khánh thành và đưa vào phục vụ khách tham quan nhân dịp kỷ niệm  55 năm Ngày Đồng khởi Hòa Thịnh (22/12/1960 - 22/12/2015) với tổng kinh phí xây dựng gần 23 tỉ đồng).

Bá Vĩnh