Phòng, chống nhận thức sai lệch và lười học lý luận, lý luận chính trị

Theo đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII thì nhận thức không đúng về vai trò của lý luận và lý luận chính trị, lười học lý luận chính trị chính là biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị. Chính sự suy thoái này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo của mỗi cán bộ, đảng viên mà còn khiến họ gặp khó khăn trong công tác vận động quần chúng; thậm chí không giữ được lập trường trước sự cám dỗ của vật chất và sự lôi kéo của các thế lực phản động.

Nhận thức sâu sắc rằng: “Có lý luận soi đường thì quần chúng hành động mới đúng đắn, mới phát triển được tài năng và lực lượng vô cùng tận của mình”⁽¹⁾ và “lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”⁽²⁾, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Trong Đảng, “về tư tưởng, nhất định phải học tập lý luận Mác - Lênin” và “giáo dục tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất, phải kiên quyết chống cái thói xem nhẹ tư tưởng”⁽³⁾ nói chung và xem nhẹ việc học tập lý luận nói riêng.

“LÝ LUẬN NHƯ CÁI KIM CHỈ NAM”

Lý luận chính trị là hệ thống tri thức về lĩnh vực chính trị, là một bộ phận quan trọng về lý luận trong lĩnh vực chính trị; mang tính Đảng, tính giai cấp; đồng thời, có tính khái quát hóa, trừu tượng hóa và tính dự báo khoa học cao. Vì vậy, giáo dục lý luận chính trị, bao gồm nghiên cứu, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các văn kiện, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước… là yêu cầu thường xuyên, hằng ngày, bức thiết đối với mỗi bộ, đảng viên.

“Lý luận sở dĩ quan trọng như vậy là vì nó dạy ta hành động” và lý luận chính trị giúp đội ngũ cán bộ, đảng viên có tư duy khoa học, có phương pháp làm việc biện chứng; có phương thức lãnh đạo và tổ chức quần chúng thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội,v.v.. phù hợp với quy luật khách quan. Với ý nghĩa đó, việc học tập lý luận chính trị không chỉ góp phần để cán bộ, đảng viên nâng cao bản lĩnh chính trị, nắm bắt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; vận dụng có hiệu quả những tri thức lý luận vào việc giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra mà còn là cẩm nang để giúp mỗi người thâm nhập, đi sâu vào quần chúng, gần dân, hiểu dân và trọng dân, trở thành người lãnh đạo gương mẫu, người đồng hành tin cậy, người công bộc tận tụy của nhân dân; đồng thời, kiểm nghiệm tri thức, tư tưởng, hành vi qua thực tiễn khách quan và cập nhật, nắm bắt tình hình để chủ động, kịp thời hành động đúng đắn, góp phần hoàn thành nhiệm vụ được giao phó.

Với những người lười học lý luận và lý luận chính trị, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ, đó là những người “chỉ bo bo giữ lấy kinh nghiệm lẻ tẻ. Họ không hiểu rằng lý luận rất quan trọng cho sự thực hành cách mạng”, trong khi đó thì “có kinh nghiệm mà không có lý luận cũng như một mắt sáng một mắt mờ”⁽⁴⁾. Đó cũng chính là những người không hiểu, thậm chí cố tình không hiểu vai trò của lý luận chính trị đối với thực tiễn và mối quan hệ chặt chẽ giữa lý luận chính trị và thực tiễn, nên trong công tác, họ không có lý luận dẫn đường. Lối làm việc theo lối kinh nghiệm, đầy cảm tính mà nguyên nhân là do “kém lý luận, hoặc khinh lý luận, hoặc lý luận suông”⁽⁵⁾ đã khiến họ gặp phải không ít khó khăn và lúng túng khi xử lý công việc, dẫn đến phạm không ít sai lầm, khuyết điểm. Vì thế, Người nhấn mạnh: “Đảng cần phải giáo dục và yêu cầu đảng viên ra sức học tập lý luận... Đảng phải chống cái thói xem nhẹ học tập lý luận. Vì không học lý luận thì chí khí kém kiên quyết, không trông xa thấy rộng, trong lúc đấu tranh dễ lạc phương hướng, kết quả là “mù chính trị”, thậm chí hủ hóa, xa rời cách mạng”⁽⁶⁾; đồng thời, yêu cầu cán bộ, đảng viên phải thường xuyên trau dồi, nâng cao trình độ lý luận; thấu triệt nguyên tắc gắn lý luận với thực tiễn mà còn phải chống giáo điều cũng như bệnh lười học, ngại học, hình thức trong học tập lý luận chính trị và vận dụng tri trức lý luận vào thực tiễn.

Luôn thống nhất giữa lời nói và việc làm, luôn gắn liền lý luận với thực tiễn, trong suốt cuộc đời mình, Người không ngừng học hỏi, làm giàu tri thức, vượt lên lối tư duy kinh nghiệm, cảm tính để đến với lý luận khoa học Mác - Lênin; gắn lý luận với thực tiễn cách mạng và xuất phát từ thực tiễn để đề ra quyết sách và lãnh đạo, chỉ đạo nhân dân thực hiện nhiệm vụ của cách mạng. Sự gắn bó giữa lý luận với thực tiễn là đặc điểm nổi bật trong phong cách tư duy Hồ Chí Minh, thể hiện rõ trong tư tưởng, từng quyết sách và chỉ đạo thực tiễn của Người.

“PHẢI CHỐNG CÁI THÓI XEM NHẸ HỌC TẬP LÝ LUẬN”

Là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành; đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng và Chính phủ, để đề ra chính sách cho đúng, mỗi cán bộ, đảng viên nhất định phải thường xuyên nỗ lực học tập, phấn đấu về mọi mặt “để làm việc, làm người, làm cán bộ”, “để phụng sự Đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Một trong những yêu cầu cần thiết, bắt buộc đối với người cách mạng là phải nhận thức đúng về tầm quan trọng của lý luận và lý luận chính trị, yêu cầu cần thiết phải nghiên cứu, học tập lý luận chính trị để rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức cách mạng trong sáng, năng lực trí tuệ, đảm bảo hoàn thành trọng trách kép vừa là người lãnh đạo vừa là người đày tớ thật trung thành của nhân dân. Mỗi người phải coi việc nghiên cứu, học tập lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục gắn liền với quá trình tu dưỡng về mọi mặt, vì: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời. Suốt đời phải gắn liền lý luận với công tác thực tế. Không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, biết hết rồi. Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân”⁽⁷⁾. Đồng thời, khi học và khi vận dụng lý luận chính trị vào thực tiễn, phải thấm nhuần sâu sắc tính sáng tạo của lý luận Mác - Lênin để bổ sung lý luận bằng những kết luận đúc rút được từ thực tiễn sinh động. Đi liền cùng đó là mỗi cấp ủy trong chương trình, nội dung, phương pháp công tác phải làm cho mọi cán bộ, đảng viên nhận thức đúng về vai trò của lý luận chính trị trong việc nâng cao năng lực trí tuệ, tư duy, lãnh đạo của Đảng nói chung, đội ngũ cán bộ, đảng viên nói riêng. Từ đó, chủ động xây dựng tinh thần và trách nhiệm nghiên cứu, học tập lý luận và lý luận chính trị phù hợp với điều kiện cụ thể của cơ quan, địa phương, đơn vị, để mỗi cán bộ, đảng viên không chỉ xác định rõ ý thức tự giác và trách nhiệm của mình phải nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh mà còn nêu cao tác phong độc lập suy nghĩ, chủ động và dũng cảm bảo vệ chân lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trước những luận điệu sai trái, lệch lạc của các thế lực thù địch, phản động, để phòng và chống những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Tuy nhiên, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” đã chỉ ra một trong 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay là: “3) Nhận thức sai lệch về ý nghĩa, tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị; lười học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”; đồng thời, thừa nhận: “Công tác giáo dục chính trị tư tưởng, cho cán bộ, đảng viên về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, giảng dạy và học tập nghị quyết của Đảng chưa được coi trọng đúng mức”.

Thực tế là trong những năm qua, nhiều địa phương, cơ quan, đơn vị và không ít cán bộ, đảng viên không nhận thức đầy đủ về vai trò của lý luận, lý luận chính trị và yêu cầu cần thiết phải học tập lý luận chính trị mà thường tập trung cho đào tạo, bồi dưỡng, học tập về chuyên môn, nghiệp vụ; thậm chí có nhiều người chỉ chú trọng bằng cấp chuyên môn, còn xin nợ việc học tập lý luận chính trị, nợ “bằng cao cấp lý luận chính trị” khi bổ nhiệm. Đã có không ít người không chỉ thiếu tự giác, không chủ động tham gia học tập lý luận chính trị mà còn mượn nhiều lý do để trốn tránh hoặc xin thôi không tham gia học tập lý luận chính trị. Có người, khi đi học, thì “đánh trống ghi tên”, vừa học vừa tham gia giải quyết các công việc khác hoặc đến điểm danh rồi về nghỉ giữa chừng, học nửa chừng khóa học rồi nghỉ; học không nghiêm túc, gượng ép, học kiểu đối phó, thậm chí vi phạm quy chế học tập như nhờ học hộ, nhờ thi hộ, bỏ học, bỏ thi…

Theo đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII thì nhận thức không đúng về vai trò của lý luận và lý luận chính trị, lười học lý luận chính trị chính là biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị. Chính sự suy thoái này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo của mỗi cán bộ, đảng viên mà còn khiến họ gặp khó khăn trong công tác vận động quần chúng; thậm chí không giữ được lập trường trước sự cám dỗ của vật chất và sự lôi kéo của các thế lực phản động. Hơn nữa, vì thiếu lý luận dẫn đường, cho nên họ không nắm được đường lối, quan điểm của Đảng, chủ trương, biện pháp lãnh đạo của cấp ủy, nên khi giải quyết một vấn đề của thực tiễn, họ thường chủ quan, chỉ dựa vào kinh nghiệm mà không nhận rõ điều kiện hoàn cảnh khách quan; không xem xét toàn cục để cân nhắc, xem xét, xử trí cho khéo mà thường quyết định theo ý của riêng mình, dẫn đến tình trạng, nghị quyết của Đảng dù rất đúng đắn nhưng triển khai chậm, thậm chí hiểu sai, làm trái với đường lối, nghị quyết của Đảng.

Để khắc phục những biểu hiện suy thoái trên, để nhận thức và nhu cầu tự giác trong học lý luận, lý luận chính trị trở thành động cơ, động lực quan trọng của mỗi cán bộ, đảng viên, các cấp ủy cần phải chú trọng công tác giáo dục lý luận chính trị trong chương trình công tác của mình. Thông qua công tác giáo dục lý luận chính trị, nâng cao trình độ lý luận chính trị, khắc phục mọi biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, góp phần giúp đội ngũ cán bộ, đảng viên rèn luyện, giữ vững bản lĩnh chính trị, nâng cao đạo đức cách mạng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, củng cố niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng cộng sản. Cụ thể, trong Đảng phải quán triệt và tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của lý luận, lý luận chính trị trong các cấp ủy và nhiệm vụ nghiên cứu, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước là nhiệm vụ trọng tâm của toàn Đảng; là yêu cầu bắt buộc, bức thiết của mỗi cán bộ, đảng viên. Tiếp tục quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là Kết luận số 69-KL/TW ngày 14-4-2010 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Quy định 54-QĐ/TW ngày 12-5-1999 của Bộ Chính trị khóa VIII về “Chế độ lý luận chính trị trong Đảng”; Quy định số 164-QĐ/TW ngày 1-2-2013 của Bộ Chính trị về “Chế độ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ, lãnh đạo quản lý các cấp”; Kết luận 57-KL/TW ngày 8-3-2013 của Ban Bí thư về “Tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo quản lý các cấp”; Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII ngày 30-10-2016 về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; các quy định về nêu gương, nhất là Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25-10-2018 của Ban Chấp hành Trung ương “Quy định trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”…

Thứ hai, xuất phát từ thực tiễn, từ yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ để xây dựng, kế hoạch, chương trình học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận bắt buộc hằng năm đối với cán bộ, đảng viên gắn với việc cung cấp thông tin, cập nhật kiến thức mới phù hợp từng đối tượng, từng cấp, từng ngành, từng địa phương theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII theo hướng cụ thể, thiết thực; đồng thời, phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc thực thi nhiệm vụ quan trọng này. Hằng năm, xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm tra, giám sát chặt chẽ, nghiêm túc việc học tập, viết thu hoạch, đánh giá kết quả học tập của mỗi cán bộ, đảng viên trên tinh thần thấm nhuần quan điểm: nghiên cứu, học tập lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh không phải chỉ là “thuộc làu làu”, “tầm chương trích cú”, “chỉ học thuộc lòng” hoặc biết “dăm ba chữ” để trưng ra với tổ chức, lòe người khác mà học cũng như vận dụng phải luôn xuất phát từ thực tiễn, gắn lý luận với thực tiễn. Học chủ nghĩa Mác - Lênin là “phải học tinh thần của chủ nghĩa Mác - Lênin; học tập lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng lập trường, quan điểm và phương pháp ấy mà giải quyết cho tốt những vấn đề thực tế trong công tác cách mạng”⁽⁸⁾ và “học tập chủ nghĩa Mác - Lênin là học tập cái tinh thần xử trí mọi việc, đối với mọi người và đối với bản thân mình; là học tập những chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta. Học để mà làm”⁽⁹⁾ chứ không phải và càng không nên coi đó là những công thức có sẵn để áp nguyên vào thực tiễn cuộc sống.

Thứ ba, cùng với việc đổi mới toàn diện công tác đào tạo lý luận chính trị phù hợp với bối cảnh phát triển mới của đất nước là việc đề cao trách nhiệm chính trị, tính tự giác, chủ động gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong học tập và tự học tập, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ lý luận chính trị; học ở mọi nơi, mọi lúc, “học ở trường, ở sách vở, học lẫn nhau và học nhân dân”. Cán bộ, đảng viên giữ chức vụ càng cao càng phải gương mẫu trong học tập lý luận chính trị, nói và làm theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước. Kịp thời biểu dương những tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên gương mẫu thực hiện tốt việc học tập, nghiên cứu lý luận chính trị; đồng thời, góp ý, phê bình nghiêm khắc đối với những cán bộ, đảng viên có biểu hiện lơ là, thiếu nghiêm túc trong học tập lý luận chính trị. Căn cứ vào ý thức, trách nhiệm và kết quả học tập lý luận chính trị để đánh giá, xếp loại, phân loại cán bộ, đảng viên và bình xét thi đua khen thưởng hằng năm.

Lý luận có vai trò quan trọng và việc giáo dục lý luận chính trị, xây dựng nhận thức đúng đắn và niềm tin vững chắc vào lý tưởng cộng sản, vào con đường và biện pháp do Đảng Cộng sản Việt Nam - đội tiền phong của giai cấp và dân tộc vạch ra để kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là yêu cầu vừa cấp bách vừa thường xuyên để xây dựng Đảng, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của đội ngũ cán bộ, đảng viên và của Đảng, để Đảng luôn giữ vững vai trò tiền phong. Do đó, nghiêm túc học tập lý luận chính trị, dùng lý luận đã thấm nhuần để phân tích những thắng lợi và thất bại trong mọi mặt công tác, những mặt đúng và sai trong tư tưởng, để không chỉ “bổ sung, làm phong phú thêm lý luận bằng những kết luận mới rút ra trong thực tiễn cách mạng”⁽¹⁰⁾ mà còn góp phần làm cho nhận thức của mỗi cán bộ, đảng viên đối với các vấn đề trong thực tiễn được nâng cao hơn và kết quả hành động thu được sẽ tốt hơn./.

(TG)

___________________________

(1), (3), (6) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, H , 2011, t. 8, tr. 277, 279, 280.

(2) (4), (5) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 273-274, 274, 273.

(7) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd t. 10, tr.376.

(8), (9), (10) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 11, tr. 95, 611, 96.