Đại hội đại biểu đảng bộ trực thuộc Trung ương nhiệm kỳ 2020-2025: Điểm nhấn và bài học kinh nghiệm rút ra

Thực hiện Chỉ thị số 35-CT/TW của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, đến ngày 29-10-2020, 67/67 (100%) đảng bộ trực thuộc Trung ương đã hoàn thành việc tổ chức đại hội nhiệm kỳ 2020-2025[1].

 Việc thảo luận và thông qua các văn kiện tại đại hội

- Cơ cấu dân tộc thiểu số: Cấp ủy viên người dân tộc thiểu số là 389 đồng chí, đạt tỷ lệ 11,68%, cao hơn nhiệm kỳ trước 0,72%, trong đó, cao nhất là Cao Bằng (75,5%). Ủy viên ban thường vụ người dân tộc thiểu số là 113 đồng chí, đạt tỷ lệ 11,86%, cao hơn nhiệm kỳ trước 0,51%; trong đó, cao nhất là Cao Bằng (80%). Bí thư cấp ủy người dân tộc thiểu số là 6 đồng chí[18], đạt tỷ lệ 9,23%, cao hơn nhiệm kỳ trước 1,54%. 

- Có 27 đồng chí bí thư không là người địa phương, đạt tỷ lệ 41,54%, cao hơn nhiệm kỳ trước 23,08%. Có 3 đảng bộ[20] thực hiện quyết định của Bộ Chính trị về phân công, chỉ định nhân sự tham gia ban chấp hành, ban thường vụ và giới thiệu để Hội nghị lần thứ nhất của BCH đảng bộ nhiệm kỳ 2020-2025 bầu giữ chức bí thư tỉnh, thành ủy; kết quả, cả 3 đồng chí bí thư đều trúng cử với tỷ lệ phiếu 100%. 

Đánh giá bước đầu

Nguyên nhân kết quả đạt được: (1) Trước hết có sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sát sao, chặt chẽ, nhất quán của BCH Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, các đồng chí lãnh đạo chủ chốt và Thường trực Ban Bí thư. (2) Có sự quyết tâm cao, nỗ lực lớn và sự chủ động, tích cực của cấp ủy, thường vụ cấp ủy, trước hết là người đứng đầu cấp ủy trong việc chuẩn bị và tổ chức tốt đại hội. (3) Hệ thống các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về công tác đại hội được ban hành kịp thời, đồng bộ, cụ thể, phù hợp, sát thực tế; nội dung rõ ràng, dễ hiểu, dễ cụ thể hóa, triển khai thực hiện. Lần đầu tiên Bộ Chính trị đã ban hành tiêu chuẩn[22] về đại biểu dự Đại hội XIII của Đảng đã góp phần quan trọng trong việc lựa chọn, bầu cử và nâng cao chất lượng đại biểu dự đại hội XIII của Đảng. (4) Từ đầu nhiệm kỳ, công tác cán bộ đã được tiến hành chặt chẽ, bài bản, kỹ lưỡng, từ việc thể chế hóa các văn bản về công tác xây dựng Đảng, đẩy mạnh phân công, phân cấp, phân quyền gắn với thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ quyền lực trong công tác cán bộ; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, chống chạy chức, chạy quyền được lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc. Quy trình công tác cán bộ được thực hiện theo 5 bước, bảo đảm dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch. (5) Có sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các cơ quan tham mưu trong công tác thẩm định nhân sự bảo đảm thận trọng, khách quan, “đúng người, đúng việc”. Có sự chủ động, tham mưu Bộ Chính trị, Ban Bí thư xử lý kịp thời, dứt điểm những khó khăn, vướng mắc phát sinh, làm chuyển biến tình hình, tạo nên thành công của đại hội. (6) Công tác thông tin, tuyên truyền về đại hội có nhiều đổi mới, sáng tạo, phong phú, hiệu quả, thiết thực. Tình hình kinh tế - xã hội ổn định; dịch bệnh được kiểm soát tốt; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo; đời sống nhân dân được cải thiện; sự quan tâm, đồng tình và ủng hộ của Nhân dân; sự đồng thuận của xã hội là nền tảng quan trọng góp phần cho thành công đại hội đảng các cấp. 

Hạn chế, khuyết điểm và nguyên nhân 

(1) Nội dung, chương trình làm việc của một số ít đại hội chưa khoa học; công tác điều hành của đoàn chủ tịch có lúc, có nơi còn thiếu linh hoạt, lúng túng. (2) Báo cáo chính trị ở một số đại hội còn dàn trải, mang tính liệt kê, nặng trình bày về số liệu. Báo cáo kiểm điểm của một số cấp ủy còn có nội dung trùng lặp với báo cáo chính trị. (3) Một số tham luận còn nặng về báo cáo thành tích, ít nêu hạn chế, khuyết điểm, nguyên nhân, giải pháp khắc phục. Việc thảo luận đóng góp vào các dự thảo văn kiện tại đại hội tập trung nhiều vào dự thảo báo cáo chính trị, chưa có nhiều ý kiến sâu sắc đóng góp cho dự thảo báo cáo kiểm điểm của BCH Đảng bộ và các dự thảo văn kiện Đại hội XIII của Đảng. (4) Công tác chuẩn bị nhân sự để báo cáo cấp có thẩm quyền có nơi còn chậm. Tỷ lệ cán bộ trẻ tham gia ban chấp hành đảng bộ chưa đạt yêu cầu tại Chỉ thị 35[23].  

Nguyên nhân của hạn chế, khuyết điểm: (1) Một số cấp ủy chuẩn bị văn kiện, phương hướng nhân sự, nhất là cán bộ trẻ còn bị động, chưa gắn kết với tình hình thực tiễn. Công tác chuẩn bị nguồn nhân sự cán bộ trẻ, cán bộ nữ còn một số trường hợp chưa “chín”, chưa có năng lực thật sự nổi trội, bố trí sắp xếp sát thời điểm tổ chức đại hội. (2) Việc lãnh đạo, chỉ đạo kiểm tra, giám sát của một số cấp uỷ chưa thường xuyên, sâu sát, quyết liệt; chưa làm tốt công tác chính trị tư tưởng và giải quyết chưa dứt điểm những vướng mắc, nổi cộm ở địa phương, cơ quan, đơn vị.

Sáu kinh nghiệm rút ra

Một là, (i) Phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, sát sao của Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong suốt quá trình chuẩn bị, tổ chức đại hội; chỉ đạo ban hành hệ thống văn bản sớm, đầy đủ, toàn diện về chuẩn bị và tổ chức đại hội. (ii) Phát huy tính chủ động, sáng tạo của từng cấp ủy, tổ chức đảng, cá nhân, nhất là người đứng đầu trong quá trình chuẩn bị, tổ chức đại hội; bảo đảm dân chủ, huy động trí tuệ tập thể; dân chủ nhưng phải tập trung, thống nhất, dân chủ gắn với kỷ luật, kỷ cương, dân chủ nhưng phải có lãnh đạo. (iii) Cấp ủy triệu tập đại hội cần nêu cao tinh thần đoàn kết, cộng đồng trách nhiệm, lãnh đạo, chỉ đạo, chuẩn bị đại hội một cách công phu, chu đáo, nghiêm túc, có kế thừa, tham khảo những kinh nghiệm quý, bài học hay của các nhiệm kỳ trước và bổ sung những điểm đổi mới, sáng tạo phù hợp với tình hình thực tiễn của nhiệm kỳ này.

Hai là, (i) Báo cáo chính trị phải làm rõ được công tác và vai trò lãnh đạo của Đảng trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị trọng tâm theo hướng: Xây dựng Đảng là then chốt, trong đó, công tác cán bộ là then chốt của nhiệm vụ then chốt; phát triển kinh tế - xã hội là nhiệm vụ trung tâm; phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội; tăng cường quốc phòng - an ninh là thường xuyên, trọng yếu; tích cực chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng. (ii) Báo cáo kiểm điểm của ban chấp hành phải bám sát các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác và quy chế làm việc, tránh trùng lặp nội dung với báo cáo chính trị.

Ba là, (i) Nắm vững và kịp thời xử lý dứt điểm các vấn đề phức tạp, phát sinh trên địa bàn trước khi đại hội diễn ra; nắm chắc tình hình tư tưởng của cán bộ, đảng viên và dư luận liên quan đến nhân sự trước, trong và sau đại hội để kịp thời chỉ đạo giải quyết những vướng mắc, bất cập. (ii) Trong công tác nhân sự đại hội, phải tuyệt đối tuân thủ đúng quy trình 5 bước, dân chủ, khách quan, công tâm, công khai, minh bạch, tất cả vì lợi ích quốc gia dân tộc theo phương châm “làm từng bước chặt chẽ, từng việc cụ thể, từng nhóm chức danh từ thấp đến cao, bảo đảm thận trọng, kỹ lưỡng, làm đến đâu chắc đến đó”; chủ động nắm tình hình, kịp thời xử lý các tình huống ngoài dự kiến. Đối với những việc khó, phức tạp, nhạy cảm “phải thực hiện nhất quán theo quy định, giữ vững nguyên tắc, phát huy dân chủ, huy động trí tuệ tập thể, công tâm, khách quan và quyết định theo đa số”.

Bốn là, thảo luận văn kiện đại hội phải tập trung vào những vấn đề mới, khó, nhạy cảm, những nội dung còn có ý kiến khác nhau và bám sát vào tình hình thực tiễn của cơ quan, đơn vị, địa phương. Gửi nội dung gợi ý thảo luận trước cho các đại biểu dự đại hội để có đủ thời gian nghiên cứu kỹ, chuẩn bị ý kiến có chất lượng, tạo không khí sôi nổi, thảo luận tại đại hội. 

Năm là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới, đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng phù hợp với từng đối tượng, đặc điểm, tình hình của địa phương, tạo không khí phấn khởi, tin tưởng, chào mừng đại hội nhưng không phô trương, hình thức. 

Sáu là, vừa phải tổ chức tốt đại hội vừa phải hoàn thành các nhiệm vụ chính trị tại các địa phương, cơ quan, đơn vị; chủ động tham mưu việc tổ chức đại hội có hiệu quả, vừa bảo đảm an toàn, phòng, chống dịch COVID-19.

Một số vấn đề cần tập trung thực hiện sau Đại hội 

(1) Đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư sớm chuẩn y kết quả bầu cử đại hội đảng bộ trực thuộc Trung ương; đồng thời, chỉ đạo các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương thực hiện việc phân công cấp ủy, kiện toàn các chức danh chính quyền theo quy định. (2) Đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, chỉ đạo các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương: (i) Đẩy mạnh tuyên truyền kết quả, thành công của đại hội đảng bộ các cấp; những thành tựu nổi bật về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại trong nhiệm kỳ 2015-2020, tạo khí thế sôi nổi, phấn khởi góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và chuẩn bị thật tốt cho Đại hội XIII của Đảng. (ii) Tích cực tham gia công tác chuẩn bị Đại hội XIII của Đảng: đóng góp ý kiến có chất lượng vào các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng. (iii) Tiếp tục thực hiện chế độ, chính sách đối với số cán bộ nghỉ công tác, không đủ điều kiện tái cử sau đại hội. (iv) Bám sát Quy định số 10-Qđi/TW của Bộ Chính trị, Quyết định 168-QĐ/TW của Ban Bí thư để xây dựng quy chế làm việc của Ban Chấp hành đảng bộ trực thuộc Trung ương, Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết, Chương trình làm việc toàn khóa và Chương trình kiểm tra, giám sát toàn khóa để triển khai, thực hiện Nghị quyết. 

---

[2] Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại… 

[3] Giữ vai trò là Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch AIPA 41 và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc. 

[4] Chỉ thị 35-CT/TW của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Chỉ thị số 45 của Bộ Chính trị về lãnh đạo cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026; Kết luận số 75-KL/TW của BCH Trung ương về Phương hướng công tác nhân sự Đại hội XIII và dự kiến cơ cấu BCH Trung ương Đảng khóa XIII. 

[5] (1) Chuẩn bị và tổ chức thật tốt đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; (2) Một số vấn đề cần được đặc biệt quan tâm trong công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII của Đảng; (3) Chuẩn bị và tiến hành thật tốt Đại hội XIII của Đảng, đưa đất nước bước vào một giai đoạn phát triển mới. 

[6] Công văn số 80-CV/TW, ngày 19-2-2020 của Ban Bí thư về việc phân công chỉ đạo, đôn đốc thực hiện Chỉ thị số 35-CT/TW của Bộ Chính trị. 

[7] Kết luận số 79-KL/TW, ngày 16-6-2020 của Bộ Chính trị về công tác tổ chức làm việc của Bộ Chính trị cho ý kiến vào dự thảo văn kiện và phương án nhân sự cấp ủy, chuẩn bị đại hội các đảng bộ trực thuộc Trung ương nhiệm kỳ 2020-2025. 

Trong đó, tập thể Bộ Chính trị đã làm việc với 4 đảng bộ: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Quân đội, Công an Trung ương. Đồng thời, phân công 3 nhóm công tác làm việc với 63 đảng bộ trực thuộc Trung ương để chỉ đạo, cho ý kiến về dự thảo văn kiện và phương án nhân sự đại hội. 

[8] Thông báo số 201-TB/TW, ngày 8-9-2020 thông báo kết luận của Bộ Chính trị về việc phân công Bộ Chính trị, Ban Bí thư dự và chỉ đạo đại hội các đảng bộ trực thuộc Trung ương. 

[9] Kết luận số 88-KL/TW, ngày 19-9-2020 của Bộ Chính trị về việc bố trí số lượng phó bí thư các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy khối trực thuộc Trung ương nhiệm kỳ 2020-2025; Công văn 11129-CV/BTCTW, ngày 14-4-2020 về việc tham gia cấp ủy nhiệm kỳ 2020-2025 đối với cán bộ bị kỷ luật; Công văn số 11849-CV/BTCTW, ngày 3-7-2020 về việc rút kinh nghiệm qua đại hội đảng bộ, chi bộ cơ sở nhiệm kỳ 2020-2025; Công văn số 12141-CV/BTCTW, ngày 5-8-2020 về việc tiếp tục thực hiện nghiêm túc công tác cán bộ, nhất là nhân sự đại hội đảng bộ các cấp và nhân sự Đại hội XIII của Đảng; Công văn số 12465-CV/VPTW, ngày 4-7-2020 của Văn phòng Trung ương thông báo ý kiến Bộ Chính trị; Công văn số 12712-CV/BTCTW, ngày 16-9-2020, Ban Tổ chức Trung ương về công tác cán bộ nữ người dân tộc thiểu số; Công văn số 10652-CV/BTCTW, ngày 26-2-2020 về thời điểm bổ sung cấp ủy cấp tỉnh nhiệm kỳ 2015-2020; Công văn số 12312-CV/BTCTW, ngày 21-8-2020 về một số nội dung chuẩn bị nhân sự đại hội đảng bộ tỉnh, thành phố nhiệm kỳ 2020-2025 … 

[10] Các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo; các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý.. 

[11] Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Khánh Hòa…. 

[12] Ninh Bình, Yên Bái, Lai Châu, Quảng Bình, Quảng Trị, Kon Tum, Gia Lai, Cà Mau, Đồng Tháp, Điện Biên, Phú Yên, Thái Nguyên, Hậu Giang… 

[13] Thừa Thiên Huế, Quảng Bình. 

[14] Các đại hội đảng bộ TP. Hồ Chí Minh, Đồng Tháp, Tiền Giang, Tuyên Quang, Bình Thuận, Gia Lai, Vĩnh Long, Quân đội tổ chức 3,5-4 ngày. Riêng tỉnh Quảng Bình báo cáo Bộ Chính trị, rút gọn trong 1 ngày để tập trung cao độ cho công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả bão lũ. 

[15] Tổng số cấp uỷ viên khoá mới đã được bầu là 3.330 đồng chí, giảm 6,20% so với nhiệm kỳ 2015-2020, vượt quy định tại Chỉ thị 35. Tổng số ủy viên ban thường vụ được bầu được là 953 đồng chí, giảm 2,56% so với nhiệm kỳ 2015-2020. Tổng số bí thư cấp ủy bầu được là 65 đồng chí, trong đó, tham gia lần đầu là 23 đồng chí, đạt tỷ lệ 35,38%, cao hơn nhiệm kỳ trước là 1,54%. Tổng số phó bí thư cấp ủy bầu được là 142 đồng chí; giảm 10,69% so với số lượng được bầu của nhiệm kỳ 2015-2020. 

[16] Theo kết quả báo cáo tổng kết Chỉ thị 36-CT/TW kèm theo Tờ trình 356-Ttr/BTCTW, ngày 26-3-2019 của Ban Tổ chức Trung ương. 

[17] Bắc Ninh, Lạng Sơn, Hà Nam, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Lai Châu, Quảng Ngãi, An Giang. 

[18] Bắc Kạn, Lai Châu, Tuyên Quang, Gia Lai, Sóc Trăng, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương. 

[19] Độ tuổi bình quân của cấp ủy nhiệm kỳ 2020-2025 là 48,82, thấp hơn nhiệm kỳ trước 1,07 tuổi. Độ tuổi bình quân của ban thường vụ nhiệm kỳ 2020-2025 là 50,44, thấp hơn nhiệm kỳ trước 1,05 tuổi. Độ tuổi bình quân bí thư là 52,38, thấp hơn nhiệm kỳ trước 0,05 tuổi. Độ tuổi bình quân phó bí thư là 50,91, thấp hơn nhiệm kỳ trước 1,47 tuổi. Độ tuổi bình quân chủ nhiệm ủy ban kiểm tra là 50,75, thấp hơn nhiệm kỳ trước 0,63 tuổi. 

[20] TP. Hồ Chí Minh, Điện Biên, Đồng Tháp. 

[21] Yên Bái, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Quảng Bình, Khánh Hòa, Lâm Đồng, TP. Hồ Chí Minh, Tây Ninh, Kiên Giang… 

[22] Quyết định số 230-QĐ/TW, ngày 5-6-2020 về tiêu chuẩn, cơ cấu, số lượng đại biểu được bầu tại các đảng bộ trực thuộc Trung ương dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. 

[23] Cấp ủy viên trẻ (dưới 40 tuổi) là 199 đồng chí, đạt tỷ lệ 5,98%, thấp hơn nhiệm kỳ trước 0,64%.

Theo Tạp chí Xây dựng Đảng