Quá trình thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Phú Yên
Thứ hai - 30/09/2019 22:2363810
Cách đây 89 năm, vào ngày 5/10/1930, những người con ưu tú của Phú Yên, mà tiêu biểu nhất là đồng chí Phan Lưu Thanh đã tuyên truyền, vận động, tổ chức thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Phú Yên.
Vào cuối những năm 20 của thế kỷ XX, với sự hoạt động của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Hội Việt Nam cách mạng thanh niên trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào phong trào cách mạng Việt Nam, đã làm thay đổi tính chất cuộc đấu tranh của nhân dân ta chống thực dân, phong kiến. Phong trào công nhân chuyển dần từ tự phát lên tự giác. Phong trào yêu nước chuyển dần sang khuynh hướng mác xít, rồi từ khuynh hướng mác xít chuyển sang lập trường cộng sản. Chỉ trong một thời gian ngắn (từ tháng 6-1929 đến tháng 1-1930) ở trong nước xuất hiện cùng một lúc 3 tổ chức cộng sản: Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn, nhưng lại tranh giành ảnh hưởng trong quần chúng, công kích lẫn nhau gây trở ngại lớn cho phong trào cách mạng. Trước tình hình đó, ngày 3/2/1930, tại Hương Cảng (Trung Quốc) lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã đại diện cho Quốc tế Cộng sản tiến hành triệu tập Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành lập một Đảng thống nhất lấy tên là Đảng Cộng sản Việt Nam.
Di tích lịch sử cấp quốc gia - Nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Phú Yên
Ở Phú Yên, đến cuối năm 1929, cuộc vận động thành lập tổ chức cộng sản có nhiều chuyển biến tích cực, gắn liền với quá trình hoạt động của một tập thể chiến sỹ cách mạng, trong đó tiêu biểu nhất là đồng chí Phan Lưu Thanh. Đồng chí Phan Lưu Thanh sinh năm 1906, quê ở xóm Đồng Bé, thôn Phước Long, xã Xuân Long, huyện Đồng Xuân (nay là khu phố Long Bình, thị trấn La Hai, huyện Đồng Xuân), là một thanh niên yêu nước sống trong cảnh đất nước lầm than, đã tích cực tham gia các tổ chức yêu nước lúc bấy giờ như: Hưng nghiệp hội xã, Hội Việt Nam cách mạng thanh niên...
Cuối năm 1929, đồng chí Phan Lưu Thanh vào Sài Gòn học lái xe ô tô ở trường cơ khí Chu Văn Hai. Tại đây, đồng chí được hai đảng viên cộng sản Nguyễn Chương và Tư Rèn (công nhân xưởng đóng tàu Ba Son) tuyên truyền giác ngộ về lý tưởng chủ nghĩa cộng sản. Sau đó đồng chí được giao nhiệm vụ về Phú Yên hoạt động gây cơ sở.
Về Phú Yên, đồng chí Phan Lưu Thanh tìm người tin cậy để tuyên truyền giác ngộ chủ nghĩa cộng sản, và người được chọn đầu tiên là Phan Văn Lan - cháu ruột của đồng chí Phan Lưu Thanh. Đồng chí đã giao nhiệm vụ cho đồng chí Phan Văn Lan in sao nội dung truyền đơn mà đồng chí mang từ Sài Gòn về. Ở Sông Cầu, đồng chí Phan Lưu Thanh còn giác ngộ lý tưởng chủ nghĩa cộng sản cho đồng chí Bùi Xuân Cảnh. Sau khi được giác ngộ, đồng chí Bùi Xuân Cảnh dẫn đồng chí Phan Lưu Thanh về nhà người bà con của mình ở gần cầu Thị Thạc in khoảng 1.000 tờ truyền đơn và may cờ đỏ búa liềm. Nhân ngày Quốc tế Lao động 1/5/1930, đồng chí tổ chức rải truyền đơn tại Tỉnh lỵ Sông Cầu, với nội dung kêu gọi thợ thuyền, dân cày và binh lính đứng lên chống bất công, đòi cải thiện đời sống, đoàn kết với giai cấp vô sản thế giới, chống áp bức, bóc lột của đế quốc, phong kiến. Đồng thời, tổ chức treo cờ búa liềm có ghi "An Nam cộng sản kỳ" ở nhà công sứ Pháp và ở bên cạnh đồn khố xanh Sông Cầu. Tiếp đó, ngày 1/8/1930, một lần nữa cờ búa liềm lại được treo ở sân quần vợt sau lưng Quang Ích Hội (Bưu điện Sông Cầu ngày nay), trường tiểu học Sông Cầu, đồn khố xanh; còn truyền đơn được rải từ cầu Thị Thạc vào trung tâm Tỉnh lỵ Sông Cầu. Các hoạt động này đã gây tiếng vang lớn trong tầng lớp nhân dân và làm cho bọn thống trị hốt hoảng, lo sợ.
Với việc tổ chức những hoạt động cách mạng có ý nghĩa lịch sử, đồng chí Phan Lưu Thanh được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam tại Chi bộ Thị Nghè (Sài Gòn) vào tháng 8/1930 và được cử về La Hai, Đồng Xuân, Phú Yên để tiếp tục gây dựng cơ sở. Đồng chí đã liên lạc, móc nối, tập hợp một số thanh niên tiến bộ trước đây, cùng tiếp tục hoạt động tuyên truyền chủ nghĩa cộng sản, treo cờ búa liềm, rải truyền đơn ở La Hai, Tuy An, Tuy Hòa, Tỉnh lỵ Sông Cầu... Những hình thức này đã gây ảnh hưởng trong quần chúng, tạo điều kiện cho quần chúng công nông tiếp xúc với chủ trương của Đảng, kích thích tinh thần yêu nước trong một số thanh niên, học sinh có ý thức dân tộc theo tư tưởng cộng sản. Qua tuyên truyền, giác ngộ, thử thách, đồng chí Phan Lưu Thanh đã kết nạp một số đồng chí ưu tú vào Đảng.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng trong tỉnh, những người cộng sản ở Phú Yên nhận thấy cần phải thành lập ngay tổ chức cộng sản mà trước mắt là thành lập chi bộ cộng sản để lãnh đạo quần chúng nhân dân đấu tranh. Do đó, không chờ vào sự hướng dẫn, chỉ đạo của cấp trên, dựa trên cơ sở số đảng viên phát triển được, ngày 5/10/1930, đồng chí Phan Lưu Thanh tổ chức cuộc họp toàn thể đảng viên tại nhà của mình bàn việc thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản. Sau khi tiến hành các thủ tục theo quy định của Đảng, trong không khí trang nghiêm và thiêng liêng, đồng chí Phan Lưu Thanh tuyên bố thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Phú Yên. Chi bộ có 9 đảng viên, gồm: Phan Lưu Thanh, Bùi Xuân Cảnh, Việt Hồng (Phan Ngọc Bích), Nguyễn Thạnh, Nguyễn Phục Hưng, Nguyễn Hữu Tánh, Nguyễn Diệp, Phan Cao Lâm và Nguyễn Thị Hảo. Đồng chí Phan Lưu Thanh được bầu làm bí thư Chi bộ.
Chi bộ đưa ra một chương trình hoạt động gồm 4 điểm: Tuyên truyền tôn chỉ, mục đích của Đảng Cộng sản Việt Nam một cách sâu rộng vào quần chúng công nhân, nông dân, trí thức, học sinh; Tổ chức và phát triển các hội quần chúng; Tổ chức và lãnh đạo quần chúng đấu tranh, qua đó lựa chọn những quần chúng ưu tú kết nạp vào Đảng; Huấn luyện đảng viên phương pháp công tác bí mật.
Sự ra đời của Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Phú Yên đã mở ra một thời kỳ mới cho phong trào cách mạng ở Phú Yên, đáp ứng được nguyện vọng bức thiết của giai cấp công nhân, nông dân, đội ngũ lớp trí thức và nhân dân lao động ở Phú Yên. Từ đây, phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân Phú Yên có sự soi đường, dẫn lối của tổ chức những người cộng sản - nhân tố có tính chất quyết định cho sự thắng lợi của phong trào cách mạng ở Phú Yên sau này./.
Liên kết website